به نقل از «خبرآنلاین»

به برجام امیدی نیست/ بهبود روابط با کشورهای عربی بیشتر سیاسی و فرهنگی‌ست تا اقتصادی

تاریخ انتشار: ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۸۳۵۴۰

حسام‌الدین اسلاملو: احتمال بهبود روابط با مصر پس از عربستان، به عنوان دومین کشور عربی که ایران در سال‌های گذشته با آن تنش داشته، این گمانه‌ را تقویت کرده است که اراده‌ی نظام سیاسی بر این شده که بدون مذاکره مستقیم با خود غرب به رهبری امریکا و تنها با تنش‌زدایی منطقه‌ای، از شدت فشار تحریم‌های بین‌المللی بکاهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این میان اگر چندی پیش نام خیابانی در کنسولگری عربستان در مشهد تغییر کرد، چه بسا در روزهای آینده نیز شاهد باشیم نام خیابان خالد استانبولی نیز به خاطر رعایت حال دولت مصر تغییر کند. رویه‌ی خوبی در تنش‌زدایی آغاز شده که به نظر می‌رسد شروعی بر بازگشت عقلانیت به سیاست خارجی ایران باشد و گویی مشکلات فزاینده اقتصادی طوری دامنگیر خود دولت شده باشد که ضرورت توجه به منافع ملی در سیاست خارجی را به عنوان یک واقعیت جایگزین ماجراجویی خارجی کرده است. اما آیا می‌توان امیدوار بود که این تنش‌زدایی منطقه‌ای برای به دست آوردن منافع ملی با استفاده از یک سیاست خارجی راهگشا، آبی بر آتش اقتصاد بحران‌زده‌ی ایران باشد؟ در همین باره خبرآنلاین به سراغ یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اصولگرا رفته است. در این باره حسین نوش‌آبادی نماینده ورامین در برابر پرسش‌های ما قرار گرفت.

ایران در بهبود روابط با کشورهای عربی چه منافعی خواهد برد؟

ما به عنوان کشور اسلامی اولویت‌مان در روابط اقتصادی و تجاری با همسایگان و کشورهای اسلامی است. کشور مصر و عربستان سعودی دو کشور اسلامی هستند با ظرفیت‌هایی که هردو کشور دارند برای تبادل کالا و تبادل تجارت و ارتباطات فرهنگی. روابط بین ما و سعودی‌ها در بحث حجاج ایرانی و ارتباطاتی که در سطح بین‌المللی می‌توانیم با این کشورها داشته باشیم. علاوه بر آن روابط دوجانبه و روابط منطقه‌ای و روابط ناظر بر ارتباطات خودمان داشته باشیم. به هرحال کشورهای همسایه برای ما اولویت هستند. همین طور کشورهای مسلمانی که از ما فاصله دارند اما به هرحال جایگاه‌شان و موقعیت ممتازشان در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی و همین طور اقتصادی می‌تواند تعریف شود اما با کشور مصر بیشتر در حوزه‌های فرهنگی، علمی دانشگاهی می‌توانیم تبادل داشته باشیم. مصر کشور بزرگی است. رهبر معظم انقلاب هم فرمودند که ما استقبال می‌کنیم از رابطه با کشور مصر. چون این کشور در یک مقطعی از تاریخ نقطه ثقل و نقطه مهمی در ارتباطات فرهنگی و ارتباطات علمی در جهان اسلام بوده است و می‌تواند دوباره نقش خودش را در جهان گذشته در ارتباط با کشورهای اسلامی داشته باشد. حوزه‌های فرهنگی و تجاری اقتصادی کار کنیم. مسلم است با مصری‌ها در حوزه‌های فرهنگی می‌توانیم مبادله داشته باشیم.

آیا تنش زدایی با مصر و عربستان و کشورهای منطقه‌ای که سابق با آنان مناقشه داشتیم، می‌تواند تاحدودی جبران کننده‌ی حذف برجام شود؟

به برجام که خیلی نمی‌شود امید بست. طبیعی است که ما به عنوان کشور اسلامی فارغ از اینکه برجام به نتیجه برسد یا نرسد اولویت سیاست خارجی‌مان رابطه با همسایگان و خصوصا کشورهای اسلامی باشد. جزو اصول مسلم قانون اساسی است.

پس چرا قبلا این رویه نبود و ما با کشورهای عربستان و مصر تنش داشتیم؟

بخشی‌اش بر اساس تیره کردن روابط توسط دشمنان و بیگانگان بوده. این‌ها نمی‌خواستند این روابط خوب وجود داشته باشد. بخشی‌اش هم به خاطر غفلتی که ما داشتیم نسبت به همسایگان و کشورهای اسلامی بود. یک مقطعی که توجهات به سمت غرب و برجام خیلی پررنگ بود به طور طبیعی غفلت شد از روابط با کشورهای اسلامی و کشورهای آسیایی. بنابراین بهبود این روابط برای جبران غفلت‌های گذشته و هم ظرفیت‌هایی که می‌تواند در روابط دوجانبه و چند جانبه منطقه‌ای و بین الملی به وجود بیاید، ضرورت دارد.

در مجموع این نزدیکی به نفع کشورهای اسلامی است. اختلافات در برخی مسائل ممکن است به این سادگی و به این زودی هم قابل حل نباشد. وجود رابطه می‌تواند زمینه‌های حل مشکلات بعدی و اختلافات بعدی را هم فراهم کند. با ارتباطات سیاسی و رفت و آمدها و تبادل نظرها و مشورت‌ها برخی موانع می‌تواند برطرف بشود و برخی گره‌ها باز شود.

یکی از علت‌هایی که مشکلات ما با برخی کشورها عمیق تر شد به دلیل نبودن رابطه سیاسی بوده. رابطه سیاسی می‌تواند روابط فرهنگی و روابط اقتصادی و تجاری تاثیر خودش را بگذارد.

با توجه به اینکه گفتید به برجام امیدی نیست، آیا می‌توان امیدوار بود که بهبود روابط به کشورهایی که سابقا روابط‌مان با آنان خصمانه بود و تنش‌زدایی منطقه‌ای منفعت اقتصادی به کشور برساند و تا حدودی تحریم‌ها را جبران کند؟

روابط با کشورهای اسلامی الزاما در حوزه تجاری و اقتصادی نیست. بیشتر ناظر بر روابط فرهنگی است . بعضی کشورها ممکن است کشورهای با ظرفیتی از لحاظ اقتصادی نباشند. اما به لحاظ سیاسی و فرهنگی می توانند کمک کننده باشند برای همکاری‌های بیشتر تجاری. ما نمی‌توانیم اکتفا کنیم فقط به روابط موجود با کشورها. تحرک باید به وجود بیاید. موضوعی که حضرت آقا هم فرمودند. در سیاست خارجی و تحول در تجارت خارجی لازمه‌اش ایجاد ارتباط است. ما تلاش می‌کنیم روابط خودمان را با اکثر کشورهای جهان. به جز کشورهایی که خود آن ها قطع رابطه کردند یا شرایطی به وجود آوردند که نتوانستیم با آن ها ارتباط سازنده بگیریم. وگرنه با اکثر کشورهای دنیا ما مشکلی نداریم.

اما در مجموع بهبود روابط با کشورهای مورد اشاره هم در بخش‌های مختلف کمک کنند برای رفع مشکلاتی که ما داریم هست اما در حد خودشان و مقیاس خودشان.

در مورد کشورهای عربی دیگر که با آنها از اول هم روابط‌مان خوب بود نیز این نظر وجود دارد که مثلا در سوریه ما برای ماندگاری اسد هزینه کردیم اما در بازسازی آن سهم اقتصادی کمی نسبت به دیگر کشورها که حتی دشمن اسد بودند نصیب ما شد. چرا؟

سوریه در دوره بازسازی می‌تواند به یک عرصه برای روابط اقتصادی و تجاری هم باشد و به هرحال ما کاری کردیم که بحران در سوریه از بین برود و ثبات به وجود بیاید. ما نقش ثبآت بخشی را در منطقه داشتیم و تلاش هم می کنیم روابط حفظ بشود اما بیشتر بستگی دارد به نحوه تعامل با کشورها .

آیا از میان کشورهای عربی چه دوستان دیرینه‌ی ما و چه دوستان جدیدمان حاضرند با ما معامله کنند درحالی که ما اف‌ای‌تی‌اف را امضا نکرده‌ایم و معامله با ایران برای کشورهای عربی منطقه دردسر دارد؟

رابطه ما با بعضی کشورها مثل عربستان و مصر در ابتدا صرفا سیاسی و فرهنگی شکل می گیرد. این را که کسی تحریم نمی‌کند. ارتباطات فرهنگی را کسی تحریم نکرده. ارتباط بین ملت‌ها که تحریم شدنی نیست. تحریم‌ها بیشتر در حوزه‌های پولی و بانکی و اقتصادی است. حتا در بحث تحریم‌های اقتصادی نیز دنیا دارد این را می‌پذیرد و کشورها قبول می کنند که الزامی به این تحریم های یک طرفه و یک جانبه نداشته باشند. ما اتفاقا می‌خواهیم بگوییم دنیا دارد رویکرد جدیدی را برخلاف سیاست‌های امریکا دنبال می‌کند. توافق با عربستان این موضوع را نشان داد. کشورها خودشان مشکل خودشان را حل کنند. امریکا و غرب هم که مخالف احیای رابطه هستند، خب قبل هم بودند. الان هم ما با سعودی ها و مصری ها ارتباط بگیریم، غرب و امریکا خشنود نیستند. ما نمی توانیم منتظر باشیم که رضایت آن ها به دست بیاید. نکته این است که حجم روابط ما می تواند در بخش های مختلفی باشد اما فعلا زمینه اش فرهنگی و سیاسی است که می تواند زمینه ساز باشد.

بیشتر بخوانید:

سفری تاریخی یا میانجی‌گری ناکام؟ / ارزیابی زیدآبادی از تلاش دشوار «سلطان» در تهران توافق ایران و عربستان ضربه بزرگی به آمریکا بود/ امریکا حال و روز خوبی در منطقه ندارد هنوز هم نقش تحریم ها را انکار می کنند؟ / خط پایانی در مسیر تحریم‌ها قرار دهید سفری تاریخی یا میانجی‌گری ناکام؟ / ارزیابی زیدآبادی از تلاش دشوار «سلطان» در تهران

216211

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1772559

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: احیای برجام کمیسیون برجام برجام توافق هسته ای ایران ایران و مصر ایران و عربستان روابط با کشورهای کشورهای اسلامی بهبود روابط کشورهای عربی داشته باشیم سیاست خارجی تنش زدایی منطقه ای تحریم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۸۳۵۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

محمد صدر: ایران با اسرائیل درگیر نشد، با ناتو رو در رو شد

سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که در شرایط فعلی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید به‌شدت فعال‌تر شود و ضمن در پیش گرفتن دیپلماسی متوازن و متعادل با همه کشورهای جهان، به‌دنبال خنثی کردن تلاش‌های حامیان (رژیم) اسرائیل برای افزایش فشار علیه ایران باشد.

به گزارش هم میهن، این دیپلمات پیشین معتقد است که وزارت امور خارجه باید تلاش برای احیای برجام و خروج از لیست سیاه FATF را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این دو پرونده باعث شده‌است که استمرار تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث مشکلات عدیده اقتصادی برای کشور شود.

سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نکاتی را مطرح کرده است که می‌خوانید:

به نظر می‌رسد فاز نظامی رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به پایان رسیده‌است. فکر می‌کنید که دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط چه مسئولیتی بر عهده دارد؟

شرایط به‌گونه‌ای است که موقعیت نظامی و جایگاه ایران در منطقه تا حدی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته‌است. الان شرایطی پدید آمده‌است که باید فعالیت‌های جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف آغاز شود. حامیان (رژیم) اسرائیل، چه در آمریکا و اروپا و چه در نهادهایی مانند اتحادیه اروپا و گروه ۷ سعی می‌کنند که از این وقایع سوءاستفاده کنند و فشارها را بر تهران افزایش دهند.

این کشورها و نهادها به‌هیچ‌وجه نگران حمله (رژیم) اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق نبودند، اما حالا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار پاسخ مشروع ایران به این اقدام نظامی باعث نگرانی آن‌ها شده‌است. با توجه به اینکه جو تبلیغاتی علیه ایران تشدید شده و این کشورها قصد دارند به‌دنبال تحریم ایران بروند، باید کارزار جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف، هم در منطقه و هم در اروپا و سازمان ملل داشته‌باشیم تا بتوانیم اقدام‌هایی را که کشورهای غربی قصد دارند علیه ایران انجام دهند، خنثی شود.

در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.

فکر می‌کنید با تحولات اخیر آیا آمریکایی‌ها حاضر خواهند بود باز هم پای میز مذاکره بنشینند و در مورد برجام صحبت کنند؟

الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.

در این زمینه به نظر می‌رسد که انگیزه‌های ایران و آمریکا مشابه یکدیگر باشد و ایران هم علاقه‌ای به گسترش منازعه در منطقه ندارد. اما در مورد برجام و مسائل مرتبط با آن، شاید هنوز وقت گفت‌وگو در این مورد فرا نرسیده‌باشد. در چارچوب تعامل دیپلماتیک شاید هم لازم نباشد که در گام نخست سراغ احیای برجام برویم.

الان اولویت‌های مهمی وجود دارد. آمریکا که ۶ سال است از برجام خارج شده‌است و عضو این توافق نیست، این امکان وجود دارد که با طرف‌های باقی‌مانده در برجام برای اجرای احکام معطل‌مانده آن تعامل کرد و در این زمینه مذاکرات را با جدیت پی گرفت.

برای این مهم لازم است که کارشناسان خبره سیاست خارجی وارد کار شوند و دولت از ظرفیت‌های دیپلمات‌های باتجربه و نخبه کشور برای مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند و اجازه بدهد که چه در حوزه مذاکرات هسته‌ای و چه در حوزه خارج شدن از فهرست سیاه FATF وضعیت از حالت توقف خارج شود و کارها پیش برود.

ارزیابی شما از عملکرد ۷ ماه گذشته دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بعد از عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه چیست؟

این سوال خیلی کلی است و نمی‌توان به سادگی به آن پاسخ قاطعی داد. قضایای مختلف در حوزه سیاست خارجی با هم مرتبط است. دستگاه سیاست خارجی موظف است که منافع بین‌المللی کشور را در همه حوزه‌ها با جدیت پیگیری کند. همانگونه که عرض کردم چه در حوزه برجام و FATF و چه در حوزه جلوگیری از افزایش فشار به ایران پس از پاسخ نظامی ایران به (رژیم) اسرائیل، دستگاه دیپلماسی باید مقتدرانه پیگیر منافع ایران باشد.

در عین حال باید در حوزه‌های دیگر مانند روابط دوجانبه مثل روابط با سوریه، روابط با روسیه و چین، دستگاه دیپلماسی ما فعالانه‌تر عمل کند. مهم‌ترین مسئله این است که باید از این محدودیت‌هایی که برای سیاست خارجی ایجاد شده‌است، خارج شویم و باید روابط خارجی خود را خیلی جدی با همه کشورها گسترش دهیم. نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود.

اگر روابط ما مثل شرایط کنونی محدود باقی بماند، قدرت‌های دیگر از این محدودیت سوءاستفاده خواهند کرد. دستگاه دیپلماسی باید به صورت جدی در این زمینه‌ها فعال شود و تغییرات جدی به وجود بیاورد.

عملیات وعده صادق تا چه اندازه باعث شد که اسرائیلی‌ها نسبت به عملکردشان در آینده محتاط‌تر شوند؟

بسیار مؤثر بود. اسرائیلی‌ها باور نمی‌کردند که ایران دست به اقدامی چنین گسترده در واکنش به اقدامات آن‌ها بزند. اسرائیل بعد از جنگ ۱۹۷۳ پوشش امنیتی قدرتمندی برای خودش ایجاد کرده‌بود و هم متحدانش چه در غرب از طرف آمریکا و اروپا و چه در شرق از طریق شوروی و بعد از آن روسیه، کمک‌های گسترده نظامی و دفاعی در اختیار اسرائیل قرار می‌دادند.

قدرت‌های جهانی پذیرفته‌بودند که موجودیت (رژیم) اسرائیل و امنیت اسرائیل از اولویت‌های اصلی خودشان است. این موضوع در آمریکا به یک سیاست دوحزبی و اجماعی تبدیل شده‌بود و کار تا جایی پیش رفت که از اسرائیل با عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا یاد می‌شد. در نیم قرن گذشته به جز یک مورد پرتاب موشک‌های عراق به سمت اسرائیل، هیچ حمله‌ای به اسرائیل نشده‌بود و اسرائیل تصور می‌کرد که سازوکار بازدارندگی‌اش صددرصد موفق بوده‌است.

برای کل قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا جا افتاده‌بود که (رژیم) اسرائیل باید از لحاظ نظامی و به‌خصوص از نظر توانمندی نیروی هوایی از همه کشورهای منطقه قوی‌تر باشد. پاسخ نظامی ایران نشان داد که این حجم از تلاش‌ها بی‌فایده بوده و اسرائیل ضربه‌پذیر است و اگر مرتکب اشتباهی شود، ضربات دیگری هم خواهد خورد.

مشارکت ائتلاف آمریکا، بریتانیا و فرانسه با حمایت برخی کشورهای عربی در رهگیری و انهدام موشک‌ها و پهپادهای ایرانی باعث شد که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح کرده‌اند که اسرائیل و آمریکا یک گام به ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای با مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی برای مقابله با ایران نزدیک‌تر شده‌اند. نظر شما در مورد این مسئله چیست؟

منازعه‌ای که بین ایران و اسرائیل پیش آمد، در واقع فقط بین ایران و (رژیم) اسرائیل نبود، بلکه بین ایران و ناتو بود. تمام ظرفیت‌های کشورهای عضو ناتو به کمک اسرائیل آمد و به همین دلیل هم بود که موفق شدند برخی از پهپادها و موشک‌های ایران را منهدم کنند. صرفاً خود اسرائیل در عملیات ایران مدافع نبود، بلکه ظرفیت بزرگی از کشورهای عضو ناتو در این دفاع مشارکت کردند. همین موضوع نشان‌دهنده توان و قدرت موشکی و پهپادی ایران بود، چراکه برای بی‌اثر کردن این عملیات کل ظرفیت کشورهای متحد اسرائیل در ناتو با همه امکانات وارد صحنه شدند.

بعضی از کشورهای عربی مثل اردن از (رژیم) اسرائیل دفاع کردند و برخی کشورهای عربی هم آسمان خودشان را در اختیار آمریکا و انگلیس و فرانسه قرار دادند و سعی کردند که در این حمله اسرائیل ضربات کمتری بخورد. اسم این ائتلاف را هر چیزی بگذاریم، چه به آن بگوییم ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی یا هر چیز دیگر، در این شرایط شاهد بروز عملی آن بودیم.

ولی اینکه در آینده قرار باشد چنین تشکیلاتی واقعاً شکل بگیرد، به شرایط آینده منطقه بستگی دارد و از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ به‌خصوص اینکه کشورهای منطقه هم می‌دانند که اگر بخواهند وارد فاز یک ائتلاف شوند، آنگاه باید امنیت و آینده خود را دربست در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار دهند و خودشان را با آن‌ها هم‌سرنوشت کنند. همانگونه که در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم، همه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل همیشه برای همه کشورهای عربی قابل پذیرش نیستند.